Σάτιρα μέσω performance

Ο όρος “περφόρμανς” πρωτοεμφανίστηκε το 1960 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει κάθε ζωντανό καλλιτεχνικό γεγονός. Περφορμανς παρουσιάζονταν και πριν το 1960 κυρίως από τους Ντανταιστές και την γερμανική Bauhaus σκηνή, χωρίς όμως να έχουν κατηγοριοποιηθεί σαν συγκεκριμένο είδος τέχνης. Πρώιμα χαρακτηριστικά περφόρμανς αποτελούν τα “Cut Piece” (1964) της Yoko Ono και τα επονομαζόμενα “Happenings” του Allan Kaprow. Το περφόρμανς μπορεί να απαρτίζεται από χορό, μουσική, ποίηση, ζωγραφική, γλυπτική, ειδικό φωτισμό, ζώα και οτιδήποτε πιστεύει ο εκάστοτε καλλιτέχνης ότι συμβάλλει στο νόημα που θέλει να αποδώσει. Το περφόρμανς μπορεί να είναι διασκεδαστικό, τρομακτικό, συγκλονιστικό ακόμα και προσβλητικό ενάντια σε κοινωνικά στερεότυπα. Το συγκεκριμένο είδος τέχνης συνήθως βασίζεται σε αυθόρμητο αυτοσχεδιασμό του καλλιτέχνη αλλά μπορεί να εξελίσσεται γύρω από μία κεντρική ιδέα. Το 1970 έγινε πιο συγκεκριμένος ο ορισμός του, γνωστοποιώντας ότι δεν έχει σχέση με το θέατρο και δεν αποτελούσε είδος προς πώληση. Οι καλλιτέχνες που δημιουργούν περφορμανς παρουσιάζουν την τέχνη τους σε δημόσια μέρη μακρυά από εικαστικούς χώρους που το κοινό υποχρεούται να καταβάλλει κάποιο χρηματικό ποσό ως αντίτιμο της παρακολούθησης. 

   Το 1970 ξεκίνησε να αναπτύσσεται το “Body Art”, δηλαδή η τέχνη σώματος που αποτελεί παρακλάδι και μερικές φορές ένα από τα συστατικά του περφόρμανς. Στο Body Art καμβάς του καλλιτέχνη είναι μόνο το σώμα του ή άλλα σώματα στα οποία ο καλλιτέχνης παρεμβαίνει με διαφόρους τρόπους. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος του περφόρμανς που χρησιμοποιεί γλυπτική-ζωγραφική πάνω στο σώμα του είναι ο Olivier de Sagazan (εικόνα). Μέσα από το “Chaos” (2009) ο Sagazan ασκεί κοινωνική σάτιρα όσο αναφορά τα κοινωνικά πρότυπα και ιδεώδη. Στο συγκεκριμένο έργο μέσα από την επάλειψη διαφόρων υλικών στο πρόσωπο του παρουσιάζει την συνήθεια των ανθρώπων του 21ου αιώνα να κρύβονται πίσω από διάφορες μορφές οι οποίες δεν απεικονίζουν την πραγματικότητα. Αυτές οι μορφές, τις οποίες παίρνει και χάνει  δημιουργώντας νέες διαρκώς, υποδηλώνουν την ανάγκη των ανθρώπων να αλλάζουν συμπεριφορά σύμφωνα με της τάσεις της εκάστοτε εποχής. Επιπλέον σατιρίζει τη συνήθεια των σύγχρονων ανθρώπων να καταφεύγουν στις πλαστικές επεμβάσεις, θέλοντας να αλλάξουν τα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά με βάση τα πρότυπα ομορφιάς που παρουσιάζονται κάθε περίοδο.

    Χαρακτηριστικό περφόρμανς που ασκεί κοινωνική κριτική αποτελεί το έργο της Martha Rosler ''Semiotics of the Kitchen'' του 1975 (εικόνα). Μέσα από το συγκεκριμένο περφορμανς, η Rosler, όντας σαρκαστική, σατιρίζει τον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Μέσω της αργής περιγραφής υλικών και μαγειρικών σκευών, παρουσιάζει πόσο βαρετή είναι η καθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα τα οποία της επιβάλλονται.