Στα μέσα του τρίτου αιώνα π.Χ. ένας εκρωμαισμένος ποιητής ελληνικής καταγωγής, ο Ένιος, δίνει σε μία τετράτομη ποιητική συλλογή τον τίτλο Satirae. Η συλλογή αυτή δεν είχε καμία σχέση με τη σάτιρα όπως εννοείται σήμερα αλλά ο όρος συνέχισε την πορεία του. Η σάτιρα στην ουσία αποτελεί έναν λατινικό λογοτεχνικό όρο, προερχόμενο από τη Ρώμη και ουδεμία σύνδεση έχει με τους Σάτυρους του ελληνικού θρησκευτικού πανθέου, αν και συνδέεται άρρηκτα με την Ελλάδα αφού το περιεχόμενο της είναι επηρεασμένο από την ελληνική ιαμβογραφία.
Η σάτιρα ως είδος ποίησης πρωτοεμφανίζεται περίπου το 200 π.Χ. με τον Νέβιο, ο οποίος ήταν τραγικός ποιητής που καταδικάστηκε σε ισόβια εξορία λόγω της οξείας σάτιρας που άσκησε στην αριστοκρατική οικογένεια των Μέτελλων μέσα από τους στίχους του.
Αρκετούς αιώνες αργότερα στην Αγγλία ο Τζέφρι Τσόσερ (1340-1400), ο οποίος υπήρξε χρονικά μεσαιωνικός αλλά πολιτισμικά αναγεννησιακός ποιητής, περιέγραψε μέσα από τους καυστικούς και γεμάτους χιούμορ στίχους του κάθε πλευρά της αγγλικής ζωής διακωμωδούσε όλες τις κοινωνικές διαβαθμίσεις. Απόλυτα ειλικρινής και τραχύτατη είναι η σάτιρα του όσο αναφορά τους μοναχούς και την αστυνόμευση της εποχής. Κάποια από τα έργα του είναι: Το βιβλίο της Δούκισσας, Ιστορίες του Κάντερμπούρι και Ο θρύλος των καλών γυναικών.
Εκπρόσωπος της γαλλικής σάτιρας τον 16ο αιώνα υπήρξε ο Κλεμάν Μαρό 1496-1544). Λόγω της ειρωνείας του εξόργιζε την εκκλησία και κατέληγε συχνά φυλακισμένος ή εξορισμένος. Στο Παρίσι γλύτωσε από τη θανατική ποινή χάρη σε επέμβαση του βασιλιά Φραγκίσκου Α', ο οποίος υπήρξε θαυμαστής του και διασκέδαζε με τα ποιήματα του.
Στην Αγγλία τον 18ο αιώνα ένας μεγάλος ανθρωπιστής, ο Ρόμπερτ Μπερνς (1759-1796) ειρωνεύεται αδυσώπητα μέσα από τα ποιήματα του την Εκκλησία.
Στην Γερμανία τον 19ο αιώνα ένας καυστικότατος ποιητής, ο Ερρίκος Χάινε, μυθιστοριογράφος αλλά και δοκιμιογράφος, λόγω της οξείας του σάτιρας, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην εξορία. Το “Βιβλίο των τραγουδιών” αποτελεί την συλλογή όλων του των ποιημάτων, ενώ από τα μυθιστορήματα του ξεχωρίζει το Ρομανσέρο(Romancero). Δείγμα της σάτιρας του από στις “Εξομολογήσεις” του: «Ο μέγας Δημιουργός του Σύμπαντος, ο Αριστοφάνης των ουρανών, αποφάσισε να κάνει τον ασήμαντο επίγειο συγγραφέα, τον Αριστοφάνη της Γερμανίας, να νιώθει οδυνηρά πως οι πνευματωδέστεροι σαρκασμοί του στην πραγματικότητα δεν είναι παρά τσιμπηματάκια σε σύγκριση με τους κεραυνούς της σάτιρας που το Θείο Χιούμορ μπορεί να εκτοξεύει ενάντια στους ανήμπορους θνητούς. Μάλιστα! Η πικρή πλημμυρίδα των κοροϊδιών που ο μέγας Κύριος αδειάζει απάνω μου είναι τρομερή και η σκληράδα των επιγραμμάτων του μου φέρνει ανατριχίλα».
Τον 20ο αιώνα, ο Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι (1893-1930), χρησιμοποιεί τον μανδύα της σάτιρας σε όλα τα φουτουριστικά του έργα. Τα πιο γνωστά σατιρικά του ποιήματα αποτελούν το “Δεκατρία χρόνια εργασίας” και το “Το κωμικό μυστήριο”. Αν και υμνητής της Σοσιαλιστικής Επανάστασης, η ιδεολογική του διάψευση τον οδήγησε στην αυτοκτονία αφήνοντας πίσω “Το μπάνιο” που αποτέλεσε ένα θεατρικό έργο μέσα από το οποίο άσκησε δριμύτατη κριτική μέσω της σάτιρας στην σταλινική γραφειοκρατία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου