Η σάτιρα στο θέατρο σκιών

    Το θέατρο Σκιών εμφανίστηκε στα Βαλκάνια το 1600. Με την μετέπειτα Αιγυπτιακή και Τούρκικη μορφή του ήρθε και στην Ελλάδα το 1800. Χαρακτηριστικό είδος σάτιρας αποτελεί ο Καραγκιόζης. Ο Καραγκιόζης είναι ο πρωταγωνιστής του ελληνικού θεάτρου σκιών. Το θέαμα αυτό έχει ρίζες στην εποχή της τουρκοκρατίας, έτσι ο Καραγκιόζης αναπαριστά τον Έλληνα εκείνης της εποχής. Αρχικά ο Καραγκιόζης αποτέλεσε χυδαίο και ανήθικο θέαμα, στα τέλη όμως του 19ου αιώνα απέκτησε νέα μορφή και περιεχόμενο. Αγαπήθηκε πολύ από τον ελληνικό λαό διότι μαζί με τους συμπρωταγωνιστές του, και κυρίως το Χατζιαβάτη, σατίρισε τον τρόπο ζωής όλων των κοινωνικών ομάδων. Υπάρχουν γραπτά που μαρτυρούν ότι παιζότανε στην αυλή του Αλί Πασά στα Γιάννενα από τον Ιάκωβο, ο οποίος ήταν καραγκιοζοπαίχτης εβραϊκής καταγωγής. Οι καραγκιοζοπαίχτες της εποχής χρησιμοποιούσαν στην τέχνη τους διάφορες γλώσσες όπως τα τουρκικά, τα αρβανίτικα, τα εβραϊκά και τα ελληνικά. Στον Ελλαδικό χώρο, ο Καραγκιόζης και το Θέατρο Σκιών, εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1841 στο Ναύπλιο. Ο πρώτος  Έλληνας καραγκιοζοπαίκτης, ήταν ο Μπάρμπα-Γιάννης Βράχαλης. Η απαλλαγή του Καραγκιόζη από τα Τούρκικα στοιχεία, θα γίνει από τον Δημήτριο Σαρδούνη ή Μίμαρο το 1890 στην Πάτρα. Ο Καραγκιόζης σιγά σιγά ταξιδεύει, φτάνει στην Στερεά Ελλάδα για να καταλήξει στα τέλη του 1800 στην Πάτρα όπου θα τον γνωρίσει ο Δημήτρης Σαρδούνης, ο οποίος ήταν ψάλτης σε εκκλησία και αγάπησε τον καραγκιόζη. Δημιούργησε το σύγχρονο θέατρο του Καραγκιόζη δημιουργώντας τις πρώτες ιστορίες τις οποίες γνωρίζουμε και σήμερα: "Καραγκιόζη Γραμματικό",  "Καραγκιόζη Γιατρό" και πολλά άλλα έργα. Ο Σαρδούνης είχε μαθητές οι οποίοι τον ακολούθησαν και έτσι αναπτύχθηκε στην Πάτρα το νέο θέατρο σκιών.
     
    Η Πάτρα είναι η “Μητρόπολη” του Καραγκιόζη. Ο Καραγκιόζης θα εξελιχθεί και θα μπουν νέοι χαραχτήρες όπως ο Διονύσιος. Ο Χατζηαβάτης προϋπήρχε και αποτελεί τον δευτεραγωνιστή του Καραγκιόζη. Ο Χατζηαβάτης ζει στο Σαράι λόγω βιοποριστικών λόγων και πάντα βοηθά στον αγώνα. Ο Χατζηαβάτης δεν είναι Τουρκόφιλος αν και αυτό πιστευόταν απο μεγάλη μερίδα του κοινού του θεάτρου σκιών. Ο Μίμαρος μεταλλάσσει τη μορφή του καραγκιόζη και τη φέρνει στη σημερινή του μορφή. Όντας μεγάλος τεχνίτης ο Μίμαρος, απαλλάσσει τον Καραγκιόζη από αισχρά λόγια, άσεμνες χειρονομίες και σιγά-σιγά του δίνει τη μορφή που έχει μέχρι τις μέρες μας. Με τον καιρό ο Καραγκιόζης, εξελίσσεται σε σατυρικό θεατρικό είδος. Xρησιμοποιώντας τους παλιούς ρόλους εξουσίας (Πασά, Βεζυροπούλα, Βεζύρη, Βεληγκέκα), ρόλοι που δεν προυπήρχαν στο Τούρκικο Θέατρο Σκιών, σατιρίζει την καινούρια εξουσία. Του προσθέτει κάποια ελληνικά χαραχτηριστικά, ενώ δημιουργεί το Κολλητήρι που υπήρξε ο πρώτος γιος του Καραγκιόζη, ενώ αργότερα δημιουργήθηκαν και οι άλλοι δύο γιοι του από τον Μανωλόπουλο. Ο Μίμαρος μεγαλώνει τη σκηνή, δημιουργεί διάφορα σκηνικά και αναπτύσσει τους διαλόγους. Ένας Καραγκιόζης σατυρικός και σπιρτόζος με ελληνικό πνεύμα ο οποίος θα εξαπλωθεί. Θα έρθει στην Αθήνα από Καραγκιοζοπαίχτες οι οποίοι ξεκινούν από την Πάτρα και θα βρει το Αθηναϊκό κοινό ώριμο για να δεχτεί αυτό το πρωτόγνωρο θεατρικό είδος, αφού έχει ανάγκη τη σάτιρα και  την κριτική της καθημερινότητας. Ο Καραγκιόζης αποτελεί επιθεώρηση της εποχής. Καραγκιοζοπαίχτες όπως οι Αντώνης Μόλας, ο Μανωλόπουλος Ξάνθος, ο Χρίστος Χαρίδημος και ο Σωτήρης Σπαθάρης, είναι αυτοί οι οποίοι δημιούργησαν σχολές και έστησαν λαϊκά θέατρα σε αστικά κέντρα και στην επαρχεία και απήλαυσαν πολύ μεγάλο φανατικό κοινό.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου